عفونت های مهم در دوران حاملگی
Pregnancy –relevant infections
برخی از بيماريهای عفونی در دوران بارداری ممکن است که برای جنين مخاطره انگيز بوده و سبب سقط جنين ، بيماری کودک و يا نقص خلقت گردند . بر اساس استانداردهای موجود (Disease specific standards) ميتوان عفونتهای مذبور را به 2 گروه تقسيم کرد .
گروه 1 (غربالگری) :
- سفليس ( Syphlis)
- سرخجه (Rubella )
- عفونت هپاتيت ويروسیB (Hepatitis B virus infection)
- عفونت HIV
- عفونت کلاميديا تراخوماتيس (Chlamydia trachomatis infection)
گروه2 ( بنا به نياز ) :
- سيتومگالی (Cytomegaly)
- آبله مرغان (Chickenpox, varicella-zoster virus infection)
- توکسوپلاسموز (Toxoplasmosis)
- بيماری پنجم، اريتم عفونی (Parvo virus B19, Erythema infectiosum)
- ليستريوز مادر زادی (Connatal listeriosis )
- کانديدا (Vaginal mycosis)
- استرپتوکوکهای گروه B
- عفونتهای مجاری ادرار در دوران بار داری ( و در افراد سالخورده )
- ايمنی بر عليه کزاز
تست های گروه 2 برای غربالگری تعريف نشده اند و معمولا بنا بر نياز و تشخيص پزشک به اجراء گذارده ميشوند . برای کسب اطلاعات بيشتر به بروشورهای اطلاع رسانی مربوطه مراجعه نمائيد .
سفليس ، عفونت با ترپونما پاليدوم
Syphilis (infection with the bacterium Treponema pallidum)
آزمايش خون برای سفليس ( تست غربالگری TPHA ) در شروع حاملگی، بمنظور تشخيص عفونت با عامل عفونی صورت ميگيرد . چنانچه نتيجه آزمايش مثبت باشد، ميتوان بلافاصله بدرمان آن پرداخت و از سرايت آن به جنين جلوگيری کرد .
بيماری سفليس تحت چهار مراحله (primary, secondary,latency, tertiary) پيش ميرود . اين عفونت معمولا از راه تماس جنسی و با واسطه بافت مخاطی به مادر سرايت کرده و از طريق جفت به جنين منتقل ميگردد . عفونت جنين معمولا پس از ماه چهارم حاملگی صورت ميگيرد . بدون معالجه مادر ، ريسک سقط جنين ، تولد زودرس و بيماری خطير کودک ( هيدروپس جنينی، تجمع آب در جنين) افزايش يافته و ميتواند سبب مرگ کودک گردد .
سرخجه
Rubella
سرخجه معمولا تحت عنوان يک بيماری بی خطر دوران کودکی و غالبا بدون علامت، شناخته شده است . عفونت اوليه در دوران بارداری يک واقعه بيم آور محسوب ميشود ، زيرا ممکن است که موجب نقص های سخت، نظير نقصهای قلب، چشم (کاتاراکت) و ناشنوائی داخلی در کودک گردد .
بطور کلی بايد گفت که آندسته از زنان باردار تحت ريسک قرار دارند که فاقد آنتی باديهای محافظت کننده ميباشند . بنابراين اين مسئله از اهميت خاصی برخوردار است که تست Rubella IgG ELISA در چهار چوب مراقبت های قبل از تولد (antenatal care) انجام شود . چنانچه بر اساس مدارک موجود (مثلا حاملگی قبل و يا واکسيناسيون ) وجود آنتی بادی محرز باشد، انجام اين تست لازم نخواهد بود .
هپاتيتB در زنان بار دار
(Hepatitis B)
تشخيص هپاتيت B با اندازه گيری آنتی ژن (HBs-Ag) در سرم زن حامله شروع ميشود. پس از هفته 32 حاملگی بهتر است که تست حتی المقدور نزديک به زمان وضع حمل انجام شود . در موارديکه بيمار ايمن باشد ( مثلا پس از واکسيناسيون ) اجرای اين تست لازم نخواهد بود .
هدف از غربالگری HBs-Agتشخيص زود هنگام ابتلاء مادر به هپاتيت قبل از وضع حمل است . بدين ترتيب ميتوان کودکان متولد شده از مادران HBs-Ag مثبت را بلافاصله پس از تولد تحت درمان واکسيناسيون فعال/غير فعال و بعبارت ديگر محافظت قرار داد. حدود 50% از نوزادان ممکن است که در حين تولد دچار عفونت با ويروس هپاتيت B شوند . افراديکه مبتلا به هپاتيت مادرزادی هستند تحت ريسک بالاتری از عفونت مزمن ، سيروز و کارسينوم کبد قرار دارند .
مهم ترين پارامترها در تشخيص هپاتيت B و مورد استفاده آنها در زنان حامله بقرار زيرند :
- آنتی ژنHBs-Ag در تست غربالگری : تشخيص هپاتيت B در زن حامله
- Anti-HBc (IgG) : تشخيص فرم مزمن هپاتيت و يا برزيستی از بيماری
- Anti-HBc (IgM) : تشخيص عفونت تازه
- HB-virus-DNA : تشخيص شدت عفونت زائی
- آنتی ژنHbe-Ag : تشخيص شدت عفونت زائی
- Anti-HBs : تشخيص ايمنی و کنترل واکسيناسيون
تا زمانی که ويروس HB در بدن فعال است، تشخيص anti-HBs قابل انتظار نيست.
HB-virus-DNA ، Hbe-Ag و عفونت زائی :
HB-virus-DNA اطلاعات کمّی در رابطه با ميزان عفونت ارائه ميدهد . بعبارت ديگر توسط اين تست ميتوان درجه عفونت زائی را به بهترين وجه مشخص نمود . انجام تست مذکور در عموم موارد HbsAg مثبت لازم است . قابل توجه است که غلظت ويروس يا بار ويروسی با ميزان عفونت نسبت مستقيم دارد . در موارديکه تست HbsAg مثبت است ، بار ويروسی معيار مهمی در انتخاب وضع حمل از راه طبيعی و سزارين محسوب ميشود .
HbeAg
يک تست اضافی در تعيين درجه عفونت زائی ويروس محسوب ميشود. مثبت بودن HbeAg بمنزله عفونت زائی بالای ويروس ميباشد . وليکن منفی بودن آن به هيچ وجه عفونت زائی ويروس را نفی نميکند . بطور کلی بايد عموم افراد HbsAg مثبت را عفونی بحساب آورد .
مهم ترين پارامترهای تشخيص هپاتيت B در جدول زير آورده شده اند :
هپاتيت B | HBsAg | Anti-HBc IgM | Anti-HBc IgG | HBV-DNA | Hbe-Ag | Anti-HBs |
حاد | + | + | ||||
مزمن | + | + | ||||
عفونت زائی | + | + | ||||
هپاتيت در گذشته | + | + | ||||
واکسيناسيون | + |
عفونت HIV
(human immunodeficiency virus)
تست HIV را بايد عموما در شروع دوران بارداری انجام داد . البته موافقت بيمار برای انجام تست مذبور ضروری است و پزشک معالج در هر مورد مشاوره لازم را به بيمار خواهد داد .
اطلاع از عفونت HIV در يک زن باردار از اهميت خاصی برخوردار است . تشخيص عفونت اين امکان را فراهم ميسازد که با اتخاذ درمان مناسب، ريسک انتقال عفونت HIV به جنين را تقليل داد . درمان در درجه اول شامل مادر قبل از وضع حمل شده ضمن آنکه استفاده از سزارين، درمان کودک بعد از تولد و جلوگيری از شير دادن توسط مادر نيز مورد بررسی قرار گرفته و تصميم گيری ميشود .
تشخيص کلاميدياها (تراخم )
عفونت دستگاه تناسلی زن با عامل تراخم (chlamydia trachomatis) يکی از شايعترين عفونتها در سطح جهان است که از طريق تماس جنسی انتقال پيدا ميکند . اين عفونت اغلب بدون علائم بالينی است .
نتيجه اين امر درد مزمن در ناحيه زير شکم، ناباروری و يا حاملگی خارج از رحم ميباشد . نوزادان اين گروه از زنان ممکن است که گرفتار التهاب ملتحمه چشم و پنومونی شوند . بعلاوه ريسک پاره شدن زود رس کيسه و تولد نوزاد نارس افزايش پيدا ميکند .
پيشنهاد مراجع علمی مبنی بر اين است که تشخيص مولد تراخم توسط يک تست غربلگری در عموم زنان باردار انجام شود . در حال حاضر انجام اين تست به روش PCR به بهترين وجه و با استفاده از ادرار در لوله های استريل يکبار مصرف قابل انجام است .
مراجع :
1-Labor und Diagnose
2-AusgewählteThemen für Gynäkologen labor Limbach germany .
3-Infectious diseases in pregnancy, screening programme Uk national screening committee 2010